Rusiyanın Türkiyə “У кого что болит, тот о том и говорит"

Tanınmış hüquqşünas, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, publisist, Qarabağ qazisi Vüqar Dadaşov 5 martda Moskvada Rusiya-Türkiyə Prezidentləri R.T. Ərdoğanla V.V. Putinin görüşün barədə fikirlərini oxucularımıza təqdim edirik.

“27 fevralda Rusiyanın dəstəklədiyi və faktiki idarə etdiyi “Suriya rejiminə tabe qüvvələrin”  Türkiyənin Suriyanın İblib bölgəsində hərəkət edən hərbi kolonuna hücum nəticəsində 33 türk əsgəri həlak olur  32 türk əsgəri yaralanır. Türkiyə dərhal “Bahar qalxanı” əməliyyatına start verir.

Nəticədə, Türkiyə hərbi qüvvələri 28 fevraldan Mart ayının 5-nə qədər  Rusiyanın Suriyada yerləşən bölmələrinə məxsus 3 ədəd S 300 hava hücumundan müdafiə sistemini,  160 tankını, 100 ədəd BMP, 3 ədəd  qırıcı təyyarə , 3 ədəd dron , 2 ədəd Pantsır S , 3 ədəd S 300 HHM sistemləri və 3400 rus, fars və ərəb  qarışıq heyətdən ibarət “Suriya rejiminə tabe qüvvələri”nın əsgərləri məhv edilir. Türkiyənin hərbi üstünlüyü faktı qarşısında qalan Rusiya Prezidenti V. Putin atəşkəs əldə etmək və  lider kimi nüfuzunu qorumaq məqsədi ilə Türkiyə prezidenti Ərdoģanı Moskvaya dəvət edir.  R. T. Ərdoğan V. V. Putinin düşdüyü siyasi və psixoloji vəziyyəti nəzərə alaraq onun dəvətini qəbul edir və Moskvaya səfər edir.  5 martda həmin görüş Moskvada, Kremldə baş tutur, ümumilikdə həmin görüş tetatet və heyət ilə birlikdə görüş 7 saata yaxın çəkir.  Rusiya Prezidenti görüşdən sonrakı Prezidentlərin açıqlamaları zamanı V. Putin  R.T. Ərdoğanla özünün şəxsi isti münasibətin  olduğunu bildirdi.

Həmçinin, Rusiya Prezidenti "Suriya ordusu ciddi itkilər verib " deyə Türkiyənin qələbəsini təsdiqlədi  eləcədə,  V. V. Putin  R. T. Ərdoğana  dəvəti qəbul edib gəldiyinə görə iki dəfə təşəkkür etdi.  Türkiyə bu qarşıdurmadan hərbi qələbə ilə yanaşı  siyasi və diplomatik uğur da əldə etdi:  Türkiyə hərbi yolla götürdüyü Suriyanın Idlib deyilən bölgəsini sonuncu danışıqlarla rəsmiləşdirdi.

Yeri gəlmişkən, bütün dünya , hətta rus generalları da  Türkiyənin qələbəsindən etiraf etməli oldular. Maraqlısı isə odur ki, Rusiyanın aqitasiya  maşını hesab olunan «РОССИЯ 24» dövlət TV kanalının bölgə üzrə xüsusi  hərbi jurnalisti     E. Poddubnıy  Suriyadan bir neçə  dəfə canlı efirdə ayrı-ayrı vaxtlarda türklərin qələbəsini və üstünlüyünü dəfələrlə etiraf etdi. 

7 günlük savaş həmdə Türkiyənin müasir hərbi texnologiyasının güclü inkişaf etdiyini sübut etdi. Müasir texnologiya ilə təchiz edilmiş türkiyə istehsalı olan dronları,  Rusiyaya məxsus Suriyanın hava məkanını qoruyan S 400 , S 300 və Pantsır S sistemləri qeydə ala bilmədi və həmin dronlar məşhur havadan müdafiə sistemlərini məhv etdi. Rusiyaya məxsus 3 qırıcı təyyarənin vurulması da Türkiyənin bu savaşda texnoloji cəhətdən də dünya hərb sənayesinin liderlərindən olduğunu sübut etdi. Müharibə tarixinə ilk dəfə türklər tərəfindən tətbiq edilən “dron sürü hücumu”  hərb tarixinin yeni səhifəsi oldu.

 Rusiya, Suriyada, Türkiyə-Rusiya qarşıdurmasının acı nəticələrinin gizlədilməsi naminə Türkiyə ilə danışıqlara getdi və faktiki olaraq türklərin hərb yolu ilə tutduqları ərazilərin türkiyə nəzarətinə  verilməsini diplomatik danışıqlar nəticəsi kimi göstərmək istəyi və bununla da   Rusiyanın məğlub edilməz obrazını qorumaq istəyir.  Məhz bu səbəbdən də Rusiya Türkiyə-Rusiya qarşıdurmasının nəticələrini əks etdirən foto, video görüntülərinin yayılmaması  barədə  xahişi başa düşüləndi.

O ki, qaldı Türkiyə və Rusiya Prezidentlərinin görüş məkanına, bildiyimiz kimi, Putin Ərdoğanı  Rusiya çariçası II Yekaterinanın heykəli önündə və Bolqarıstanın Osmanlı hökmranlığından azad edilməsini əks etdirən statuyunun qarşısında qəbul etmişdir. Bu faktın özü  sübut edir ki, Rusiyanın Suriyadakı 7 günlük qarşıdurması ruslarda bir inamsızlıq, ümidsizlik  və məğlubiyyət hissi  yaratmış və bu boşluğu doldurmaq üçün ruslar tarixə müraciət etməklə, tarixi yada salmaqla ruslarında türklər üzərində qələbələrinin olduğunu, “tarix təkrarlana bilər” deyimini xatırlatmaq istəmişlər. Bununla da türkləri danışıqlarda mülayim mövqe tutmağa sövq etməyə çalışmışlar.  Rusiya və Türkiyə Prezidentlərinin Moskvada, Kremldə görüş yeri və interyerlə bağlı olaylar Suriyada Rusiyanın Türkiyə qarşısında aciz qalmasının psixoloji nəticəsinin təzahürüdür. 

    

Xatırladım ki, Rusların Qara dənizə çıxışı uğrunda başladığı 1768-1774-cü illər ilk Rus-Türk müharibəsi II Yekaterinanın dövründə baş vermiş, rusların qələbəsi ilə başa çataraq “Kiçik Qaynarca” müqaviləsi bağlanmış və ruslar Qara dənizdə ticarət və hərbi donanma saxlamaq hüququ əldə etmişlər. Bununla yanaşı  İndiki Krımın bir hissəsi Rusiya İmperiyasının tərkibinə keçmişdir. 1783-cü ildə isə Krımın qalan hissəsi də Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatılmışdır. Qara dənizə çıxış və Krımın işğalı məhz II Yekaterinanın adı ilə bağlıdır.  

II Yekaterinanın heykəli ilə yanaşı, interyer  1877-1878-ci illər Rus-Türk müharibəsi nəticəsində Bolqarıstanın Osmanlı hökmranlığndan azad edilməsinə həsr edilmiş statuyu ilə bəzənməsidir.  Osmanlı Türkiyəsinin məğlubiyyəti nəticəsində 1878-ci ildə bağlanmış “San Tefano” müqaviləsinə əsasən Osmanlı İmperiyası Bolqarıstan üzərində hökmranlığını itirir. Xatırladaq ki, görüş 5 marta keçirilirdi, 3 mart isə  Bolqarıstan Osmanlı hökmranlığından tamamilə azad olunduqdan sonra rəsmi olaraq 3 mart "Bolqarıstanın Qurtuluş Günü" olaraq qeyd olunur.

Göründüyü kimi  Rusiya Prezidenti V. V. Putin Türkiyə Prezidenti R. T. Ərdoğanı II Yekaterinanın heykəli önündə və 3 mart "Bolqarıstanın Qurtuluş Günü"nə həsr edilmiş statuyu qarşısında  qarşılaması Türkiyəyə Rusiyanın da Türkiyə üzərində qələbələrinin olduğunu xatırlatmaqla Türkiyə ilə Suriyada atəşkəs əldə etmək istəyinin və Suriyadakı Türkiyənin uğurunun psixoloji təsirinin sübutudur. Ruslar Suriyadakı acı reallığı kompensasiya etmək üçün keçmiş qələbələrindən işarə ilə danışdılar. Rusların ısə özlərinin yaxşı bir məsəli var: “У кого что болит, тот о том и говорит” yəni, kimin harası ağrıyırsa, oda ondan danışar.”

SNN NEWS-Haber