Vüqar Dadaşov: Türkiyənin Suriyada hərbi əməliyyatı Beynəlxalq hüquqa zidd...

Tanınmış hüquqşünas, hərbi ekspert, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Qarabağ Qazisi Vüqar Dadaşovun  Türkiyə Respublikasının Suriya ərazisində apardığı  “Sülh çeşməsi” adlı hərbi əməliyyatın  Beynəlxalq hüquqa uyğun olub-olmadığı barədə "Cümhuriyyət TV" və "Talk TV" kanalına verdiyi açıqlamanı oxucularımıza təqdim edirik.

“Türkiyə Respublikasının Suriya ərazisində apardığı  “Sülh çeşməsi” adlı hərbi əməliyyata  Beynəlxalq hüquq  baxımından müxtəlif yanaşmalar var.  Bir dövlətin silahlı qüvvələrinin digər dövlətin ərazisinə  girməsi və hərbi əməliyyat aparması əsasən iki halda Beynəlxalq hüquqa uyğun hesab edilir. Birinci hal odur ki,  bir dövlətin və ya bir qrup dövlətin silahlı qüvvələrinin digər dövlətin ərazisinə  girməsi yerli liqnitim hakimiyyətin qarşılıqlı razılaşması  əsasında yəni, dəvəti əsasında baş verirsə bu təcavüz hesab edilmir. İkinci, bir dövlətin və ya bir qrup dövlətlərin silahlı qüvvələrinin digər dövlətin ərazisinə  girməsi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qətnaməsinə əsasən  baş verirsə bu da eyni ilə təcavüz hesab edilmir.  Bu baxımdan Türkiyənin silahlı qüvvələrinin Suriya ərazində girməsi bir sıra qərb, eləcədə bir neçə müsəlman ölkələrinin fikrincə Beynəlxalq hüquqa ziddir.

Ancaq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin normalarına əsasən Türkiyənin silahlı qüvvələrinin Suriya ərazində girməsi Beynəlxalq hüquqa uyğundur və bu müdaxiləni heç cürə təcavüz adlandırmaq olmaz.

Əvvəla, qeyd etmək lazımdır ki, Suriya Ərəb Respublikası Türkiyə Respublikası ilə həmsərhəd olan cənub ərazilərinə siyasi nəzarətini itirmiş və həmin ərazilər bir sıra dövlətlər tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınmış PKK, PYD, YPQ kürd qruplaşmasının nəzarətindədir. Bu terror qruplaşmaları  Türkiyə dövlətinin ərazi bütövlüyünün pozulması hesabına  kürd dövləti yaratmaq fikrindədir.  Kürd PKK, PYD, YPQ terror qruplaşmaları  Türkiyənin  Suriya ilə həmsərhəd  bölgələrində qanunsuz  silahlı birləşmələr yaratmış, həmsərhəd ərazilərin əhalisinə təhlükəyə çevrilmişdir. Türkiyəyə qarşı silahlı mübarizə aparır, terror aktları törədir və Türkiyə dövlətinin ərazi bütövlüyünün, siyasi müstəqilliyinin təhlükəsinə çevrilmişdir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin 2-ci maddəsinin 4-cü bəndinə əsasən “Birləşmiş Millətlər Təşkilatının bütün üzvləri beynəlxalq münasibətlərdə hər hansı bir dövlətin ərazi bütövlüyünə və ya siyasi müstəqilliyinə qarşı və ya BMT-nin məqsədlərinə uyğun olmayan hər hansı bir şəkildə güc tətbiq etməkdən və ya güc tətbiq etməkdən çəkinirlər;”  

Bildiyimiz kimi, Suriya  Ərəb Respublikası müstəqil dövlət kimi BMT-nin üzvü olsa da Türkiyə ilə həmsərhəd ərazilərində siyasi nəzarəti itirmişdir və həmin ərazilər PKK, PYD, YPQ terror qruplaşmalarının nəzarətində olduğundan Suriya bir dövlət kimi Türkiyənin ərazi bütövlüyünə, siyasi müstəqilliyinə təhlükəyə çevrilmişdir və Suriya bir dövlət kimi yaranmış vəziyyətə görə hüquqi və siyasi məsuliyyət daşıyır.  Göründüyü kimi Türkiyə Suriya ərazisindən gələn və onun ərazi bütövlüyünə, siyasi müstəqilliyinə  təhlükədən qorunmaq məcburiyyətindədir.  Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin  51-ci maddəsinə əsasən  hər bir dövlət özünü müdafiə hüququna malikdir. Bu baxımdan Türkiyə silahlı qüvvələrinin Suriyada apardığı hərbi əməliyyatlar Beynəlxalq hüquqa tam uyğundur və bu hüquq Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin tərkib hissəsidir”.
  SNN NEWS-Haber